Opinie: Gooi de consultant niet met het badwater weg

De laatste tijd ontstond er veel controverse rond de bedragen die de NMBS en de Vlaamse overheid betalen aan consultants. Het is goed dat daar kritisch naar gekeken wordt. Maar laten we het kind niet met het badwater weggooien. De expertise van consultants kan zowel voor de overheid als voor bedrijfswereld van grote toegevoegde waarde zijn. Ze mogen daar allebei gerust wat meer mee naar buiten komen.

Hoeveel heeft de Vlaamse overheid nu uitgegeven aan consultancydiensten en gebeurde de aanwerving bij de NMBS via een aanbesteding? Er heerst tegenwoordig veel onduidelijkheid rond consultancy-opdrachten. Dat is geen goede zaak voor de belastingbetaler, maar ook niet voor de consultants zelf. Want plots hangt er een waas van geheimzinnigheid rond diensten die helemaal niet mysterieus zijn en voor een duidelijke toegevoegde waarde zorgen bij overheden en bedrijven.

Consultants zijn experts die vaak sterk gespecialiseerde diensten leveren. Diensten die een overheid of een bedrijf moeilijk allemaal zelf in huis kan hebben. Ik denk bijvoorbeeld aan cybersecurity, een domein dat zo snel verandert dat enkel echte specialisten nog mee kunnen zijn met de nieuwste technologische evoluties. Consultants kunnen de cyberveiligheid opkrikken bij overheden en bedrijven. Of ze kunnen minstens fungeren als klankbord en second opinion voor de eigen IT’ers. Beschouw ze als een extra verzekering of een kwaliteitsgarantie.

Consultants zijn daarnaast flexibel. Je kan ze snel inzetten om dringende noden en uitdagingen aan te pakken, en je kan de samenwerking even snel weer stopzetten wanneer die noden en uitdagingen minder acuut zijn. Al merk ik dat de rol van consultancybedrijven evolueert, van eenmalige projecten naar recurrente ondersteuning. Van brandweerlui die brandjes blussen naar dokters die waken over de gezondheid van hun patiënten. Zijn ze nog gezond? Hoe kunnen ze hun gezondheid verbeteren? Je kan een consultant ook bekijken als een dokter voor overheden of bedrijven.

Sloop de muur tussen werknemers en consultants

In de media staan werknemers en consultants met getrokken messen tegenover elkaar. Dat is jammer, want het is onnodig en zelfs contraproductief om je personeelsbestand te vervangen door consultants. Waarom een consultant inhuren om werk te doen dat je eigen werknemers even goed of zelfs beter doen?

Vijftien jaar ervaring in de consultancywereld hebben me geleerd dat consultants pas echt optimaal renderen als ze complementair zijn aan je eigen werknemers én als je beide groepen ook echt laat samenwerken. Consultants brengen kennis en expertise mee uit andere bedrijven en sectoren, ze hebben misschien al tientallen keren gedaan wat voor je eigen werknemers totaal nieuw is. Die eigen werknemers kennen de organisatie dan weer door en door, en weten hoe je die nieuwe kennis en die nieuwe ideeën integreert in de processen en systemen die al bestaan.

Daarom is het belangrijk dat de inzet van consultants wordt gedragen door je werknemers en niet top-down en/of manu militari opgelegd wordt. Leg uit wat de toegevoegde waarde is van consultants en hoe werknemers daar zelf ook beter van worden. Als je hun inzet op de juiste manier kadert, zorgen consultants voor een beetje gezonde concurrentie. Ze pushen de eigen medewerkers om een tandje bij te steken en nog sterker te presteren. Twee keer prijs. 

Meer transparantie

Deze opinie is geen lofzang voor consultants. Het spreekt voor zich dat belangenconflicten not done zijn, zeker de grote consultancybedrijven moeten er streng over waken dat ze geen dubbele pet dragen. Wat meer transparantie kan zeker geen kwaad. De beste manier om de transparantie te verhogen en de toegevoegde waarde van consultants te verduidelijken, is dat klanten en consultants samen naar buiten komen met hun samenwerking. Communiceer helder en transparant over concrete realisaties, zowel intern als extern. Leg uit hoe het eindresultaat tot stand kwam, welke rol iedereen daarin speelde én welk prijskaartje eraan hangt. Zo kan je het werk van consultants concreet maken, zonder voorbij te gaan aan de prestaties van je eigen medewerkers.

Stefan Debois, CEO Pointerpro